Dlaczego śnią się koszmary – Poznaj przyczyny i jak ich unikać!

Wypadające zęby? Samotne zagubienie w lesie? Przerażający pościg za Tobą człowieka z siekierą? A może własna śmierć? Większość z nas pamięta przynajmniej jeden taki zły sen ze względu na jego wyrazistość, wynikający z niego strach oraz utrzymujący się dyskomfort jeszcze długo po przebudzeniu się. Nasz umysł nigdy nie przestaje zadziwiać, serwując nam całą paletę nocnych koszmarów, począwszy od tych odrażających, niepokojących aż po te niezwykle realne sny, które nie pozwalają nam zasnąć i powodują w nas ogromny lęk i strach, zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Zatem dlaczego śnią nam się koszmary? I co to są koszmary senne? Skąd się biorą koszmary? Czy złe sny dotykają tylko dzieci?

Czym są koszmary senne?

Żeby odpowiedzieć sobie na pytanie, dlaczego śnią się nam koszmary, warto zastanowić się, czym właściwie są koszmary senne? Koszmary definiowane są jako sny, które wywołują silne uczucie strachu, przerażenia, niepokoju lub lęku. Są one bardziej żywe i intensywne niż zły sen i odróżniane od snów tym, że powodują u śpiącego faktyczne wybudzenie się i doświadczanie intensywnych uczuć na jawie.

Osoby, które budzą się podczas koszmaru, prawdopodobnie pamiętają jego szczegóły. Koszmary senne zazwyczaj pojawiają się w fazie REM, w drugim etapie snu. Niewiele wiadomo o tym, dlaczego w ogóle śnimy, ale popularne teorie sięgają od zarządzania podświadomymi myślami, poprzez porządkowanie wspomnień i wyuczonych informacji, po czysto przypadkowe sygnały chemiczne. Nie ma również zbyt wielu informacji na temat tego, dlaczego sny czasami okazują się koszmarami, ale uważa się, że niektóre czynniki występujące w ciągu dnia mogą odgrywać istotną rolę.

Zarówno dzieci, jak i dorośli doświadczają koszmarów i złych snów, chociaż są one kojarzone przede wszystkim z dzieciństwem. Szacuje się, że 10-50% dzieci w wieku od trzech do sześciu lat doświadcza koszmarów, które wpływają na ich sen, a ponad 80% dzieci w wieku od siedmiu do dziewięciu lat od czasu do czasu doświadcza złych snów.

Koszmary senne – przyczyny

W sferze snów i koszmarów pozostaje więcej tajemnic niż faktów. Jest to obszar neuronauki i psychologii, który trudno zbadać, ponieważ każdy z nas doświadcza unikalnego świata snów, który jest z natury subiektywny i trudny do wiarygodnego udokumentowania. Chociaż istnieje kilka hipotez, niewiele jest potwierdzonych na temat tego, dlaczego śnimy i dlaczego śnią się koszmary, co powoduje konkretne sny lub jak to wszystko działa. Istnieje jednak kilka interesujących teorii na temat koszmarów sennych i najnowszych badań, które oferują wgląd i potencjalne sposoby na zminimalizowanie ich występowania i wpływu.

W badaniu przeprowadzonym w 2014 roku na Uniwersytecie w Montrealu przeanalizowano 253 koszmary i 431 złych snów. Stwierdzono, że agresja fizyczna była najbardziej rozpowszechnionym tematem w koszmarach wraz ze śmiercią, zdrowiem i zagrożeniami. W koszmarach mężczyzn częściej pojawiały się motywy klęsk żywiołowych i wojny, podczas gdy u kobiet częściej występowały konflikty interpersonalne. Podczas gdy strach był powszechną emocją wywoływaną przez koszmary, znaczna część z nich powodowała również smutek, dezorientację, strach lub obrzydzenie. Podobne motywy znaleziono w niemieckim badaniu, które zidentyfikowało pięć najczęstszych tematów koszmarów, jako upadek, bycie ściganym, bycie sparaliżowanym, spóźnienie i śmierć rodziny lub przyjaciół. Nie ma jednak bezpośredniego dowodu ani konsensusu, co do tego, co dokładnie powoduje koszmary lub jakie są przyczyny koszmarów, ale takie rzeczy jak nasze związki, aktywność w ciągu dnia, niektóre leki oraz traumatyczne wydarzenia mają ważne powiązania.

Częste koszmary senne przyczyny:

• Własne doświadczenia – dla większości ludzi sny mają tendencję do włączania aspektów naszego życia na jawie, zarówno w sposób dosłowny jak i abstrakcyjny. Najczęstsze ramy czasowe, w których sny zawierają epizodyczne wydarzenia i doświadczenia to od jednego do dwóch dni lub od pięciu do siedmiu dni. Dziwne sny najczęściej dotyczą negatywnych rzeczy czy życiowych kryzysów. Sny również często dotyczą przeszłości, naszych osobistych doświadczeń i długoterminowych wspomnień o sobie.
• Lęk i stres – stres i niepokój mogą występować w wielu formach, od codziennych spraw, takich jak przeprowadzka w nowe miejsce, zmiana pracy czy niepowodzenie w wykonaniu zadania, po poważniejsze sprawy, takie jak rozwód, utrata członka rodziny, trauma czy zaburzenia lękowe. Bycie zestresowanym i odczuwanie niepokoju wiąże się z ogólnie słabym snem, a oba te czynniki mogą również wywołać koszmar.
• Media – przerażające, porywające lub trzymające w napięciu programy lub nawet wywołujące strach programy informacyjne czy filmy i seriale przekładają się na jakośc naszego snu i mogą powodować nocne koszmary.
• Depresja – poważna depresja i negatywne nastawienie do samego siebie związane są z częstszym występowaniem koszmarów sennych.
• Osobowość – zarówno dorośli, jak i dzieci z takimi cechami osobowości jak nieufność, wyobcowanie i emocjonalne wyobcowanie częściej doświadczają chronicznych koszmarów.
• Środowisko – temperatura i komfort mogą wpływać na jakość snu, a środowisko może mieć również pewien wpływ na treść snów. Zbyt zimne temperatury lub zbyt gorące mogą prowadzić do mniej spokojnego snu i większej ilości przebudzeni, co oznacza więcej zapamiętanych snów. Również wygodny materac czy zapach w pomi4eszczebiu, w którym śpimy może zaburzyć nam jakość snu, a to z kolei może być przyczyną dziwnych snów.
• Traumatyczne przeżycia – powtarzające się lub częstsze koszmary senne zostały powiązane z traumatycznymi wydarzeniami oraz ze stresem pourazowym.
• Leki- niektóre rodzaje leków, szczególnie te, które wpływają na neuroprzekaźniki, mogą wpływać na częstotliwość koszmarów. Należą do nich antydepresanty i barbiturany, które wpływają na sen REM. Jeśli koszmary zaczynają się po zmianie leków, porozmawiaj o tym z lekarzem.
• Jedzenie przed snem – przekąski spożywane przed snem mogą powodować niestrawność, a także może wpływać na metabolizm i nasze sny.

Koszmary nocne – pozostałe czynniki wpływające na sen:

• Niedobór snu
• Zaburzenia snu
• Migreny
• Ból

Koszmary senne – jak ich unikać?

Koszmary senne – jak się ich pozbyć? Oto kilka potencjalnych sposobów, aby zminimalizować koszmary senne i pozbyć się złych snów:

• Praktykuj dobrą higienę snu – higiena snu obejmuje zarówno Twoje nawyki, jak i środowisko snu
• Unikaj używek i podjadania przed snem
• Rozmawiaj o snach z terapeutą bądź po prostu z partnerem
• Zapisuj sny i analizuj je
• Radź sobie ze stresem w ciągu dnia – kiedy masz za sobą ciężki dzień, poświęć kilka minut na odstresowanie się przed snem. Wypróbuj ciepłą kąpiel lub inne techniki, aby sprawdzić, co ci najbardziej pomaga.
• W pobliżu łóżka unikaj oglądania lub czytania rzeczy, które stanowią pożywkę dla koszmarów

Konsekwencje koszmarów sennych

Koszmary senne to klinicznie uznane zaburzenie snu, klasyfikowane przez częste i uporczywe koszmary senne, które regularnie zakłócają sen, powodują niepokój w łóżku i wpływają na zachowanie w ciągu dnia. Mogą one być również objawem PTSD (zespól stresu pourazowego), co może mieć dramatyczny wpływ na jakość życia. Jeśli masz wrażenie, że koszmary utrudniają Ci częste zasypianie lub odczuwasz niepokój związany z zasypianiem z powodu złych snów, warto porozmawiać o tym z lekarzem i/lub psychologiem.

Pomogą Ci rozwiązać problem oraz gdy zajdzie taka potrzeba przepisać odpowiednie leki na koszmary senne. Co najważniejsze, nie czuj się skrępowany poruszając ten temat – koszmary nie są dziecinne! Mogą one mieć znaczący wpływ na Twoje życie, a wsparcie społeczne wraz z nawykami zdrowego stylu życia mogą odegrać ważną rolę w minimalizowaniu ich wpływu.